Vaag taalgebruik wordt in het dagelijks leven vaak als negatief gezien. Dit hoor je in uitdrukkingen als ‘wat een vaag verhaal’, ‘met veel woorden weinig zeggen’ en ‘niet to de point komen’.
Politici zijn vaak meesters in vaag taalgebruik en worden door verslaggevers en interviewers voortdurend uitgedaagd om concreet te worden. Hoe concreter hoe beter, lijkt het devies. Vaak is dat ook zo, maar zeker niet altijd.
Hypnotisch taalgebruik is opzettelijk vaag.
Tijdens mijn studententijd raakte ik een flinke persoonlijke crisis en kwam na een lange zoektocht langs therapeuten en coaches uiteindelijk bij een hypnotherapeut terecht. Ik herinner me tot op de dag van vandaag hoe hij me vriendelijk en doordringend aankeek en hoe alles wat hij zei klopte en hielp. Ik was verbaast hoe hij vanaf het eerste moment leek te weten wat er aan de hand was en wat ik nodig had. Hij hielp me niet alleen uit de nood, maar was ook de eerste die me inspireerde om hulpverlener te worden. Jaren later, toen ik op weg was om zelf hypnotherapeut te worden, besefte ik dat zijn taalgebruik behoorlijk vaag was en dat ik alles wat hij zei zelf had ingevuld met concrete keuzes, plannen en acties.
Dit is precies wat er in de Ericksoniaanse hypnotherapie gebeurt. De therapeut geeft opzettelijk vage suggesties en stimuleert de cliënt daarmee tot verandering en groei. De vage woorden worden door de cliënt onbewust ingevuld op basis van zijn eigen behoeften, wereldbeeld en persoonlijkheid. Zo ontstaat er niet alleen een passende oplossing, maar vergroot de cliënt ook zijn zelfredzaamheid en onafhankelijkheid. Dat is precies wat je met therapie of coaching wilt bereiken.
Kunstzinnige vaagheid
Vaag praten is natuurlijk niet zo moeilijk en veel mensen doen het voortdurend zonder dat te beseffen. Doelgericht en effectief vaag praten is wat anders. Wat is het juiste niveau van vaagheid, oftewel het juiste abstractieniveau? Welke vage woorden passen bij de denkstijl en het wereldbeeld van cliënt en roepen de gewenste beelden en emoties op? Naast woordgebruik speelt natuurlijk intentie en intonatie een grote rol. Vage woorden die met warmte en overtuiging worden uitgesproken hebben een grotere uitwerking. Dat weet elke poëet, zanger, wereldleider en natuurlijk hypnotherapeut.
Nominalisaties
Een voorbeeld van kunstzinnige vaagheid zijn de zogenaamde nominalisaties. Dit zijn woorden als verkenning, ontwikkeling, groei, creativiteit en oplossing. Het zijn allemaal vage begrippen, maar je merkt waarschijnlijk dat het lezen ervan automatisch beelden en gevoelens bij je oproept. Wat zie jij in gedachten bij een woord als avontuur? Wat voel je bij het woord bevrijding? Iedereen ‘vertaalt’ dit soort woorden op zijn eigen manier, ook jouw cliënt. Albert Einstein zei ooit:
Fantasie is belangrijker dan kennis.
Hoe ‘vertaal’ jij de twee nominalisaties in dit citaat?
Vage suggesties vormen, naast inbedding en implicatie, een wezenlijk aspect van hypnotische taalgebruik en de Ericksoniaanse werkwijze. Kortom: lang leve de vaagheid!
