In een van mijn vorige blogs schreef ik over de focus van therapie of coaching wat betreft tijdsperioden: heden, verleden of toekomst. Vandaag gaat het over de focus qua ervaringsniveau. Hierbij maak ik gebruik van logische niveaus van de NLP-goeroe Robert Dils.
Het uitgangspunt hierbij is dat de kern van het probleem op een bepaald logisch niveau ligt, net als de oplossing. Ook hier verschillen de diverse therapeutische benaderingen in hun focus. Bij gedragstherapie ligt de nadruk, zoals de naam al aangeeft, bij het veranderen van gedrag. Diverse vormen van coaching houden zich bezig met het ontwikkelen van capaciteiten. Bij cognitieve therapieën ligt de focus vooral op het veranderen van overtuigingen. Humanistische en zijnsgeoriënteerde therapieën richten zich vooral op identiteit en roeping.
Het model van de logische niveaus komt uit de NLP, een benadering waarin per cliënt wordt bekeken op welk niveau het probleem ligt en op welk niveau de oplossing. De vraag is telkens: wat helpt bij cliënt? Verandering van omgeving, een ander gedragspatroon, nieuwe vaardigheden, steunende overtuigingen, een beter zelfbeeld of een zingevende roeping? Ook in de Ericksoniaanse hypnotherapie, waar NLP deels van afstamt, ligt de focus qua ervaringsniveau niet bij voorbaat vast en wordt afgestemd op het probleem, de behoefte en denkstijl de cliënt. Ik neem je mee naar een voorbeeld uit mijn praktijk:
Rita (niet haar echte naam), een 40-jarige alleenstaande moeder, kampt met ernstige alcoholproblemen. Thuis kan ze het drinken nog wel laten, maar eenmaal in de kroeg laat ze zich meeslepen door anderen, verliest de controle over zichzelf en wordt volkomen dronken. De dag erop schaamt ze zich dood, voelt zich een slechte moeder en neemt zich heilig voor nooit meer te drinken. Tot nu toe heeft ze, met hulp van enkele therapeuten, ingezet op verandering van haar gedrag: niet meer drinken. Doordat dit telkens is mislukt, is ze moedeloos geworden en betwijfelt of het haar ooit zal lukken. Na goed doorvragen van mijn kant wordt duidelijk waarom haar stoppogingen tot nu toe zijn mislukt: zonder drank voelt haar leven totaal zinloos.
De kern van het probleem ligt niet op het niveau van gedrag, maar op het hoogste niveau: zingeving/roeping. Daar ligt bij haar ook de oplossing. Ik help Rita om te ontdekken wat haar leven zin kan verlenen en waar ze zich voor in zou willen zetten. Dit blijkt uiteindelijk het opvoeden van haar zoontje en het werken het probleemjongeren te zijn. Rita beseft voor het eerst in haar leven dat ze een roeping heeft: iets waar ze goed in is en anderen mee kan helpen. Na 3 maanden kijkt ze vol trots terug op een alcoholvrije periode en vooruit naar een betekenisvolle toekomst.
Dit is de eerste blog in de serie: waar ligt de sleutel? In mijn volgende blog gaat het om de oriëntatie van de therapeut of coach. Ligt de sleutel in empathische ondersteuning of in humorvolle provocatie?
